Radość jury oraz laureatów podczas ceremonii wręczenia nagród.
Od lewej do prawej: Prof. Oswald Bayer, Prof. Bo Holm (z tyłu), Biskup Frank Otfried July,
trzej laureaci: Lorenz Opitz, Helge Preising, Maximilian Rosin, z tyłu: pastor Winfried Krause.
Zdjęcie: Hannegreth Grundmann 

Ceremonia wręczenia nagród za badania luterańskie przyznane przez Akademię Lutra 27 września 2018 w Ratzeburgu

Laudatio dla laureatów wygłosił
prof. dr Johannes von Lüpke

Studentki i studenci teologii powinni być „zaangażowani w kształtowanie własnych przekonań”. To programowe założenie, które zawdzięczamy Friedrichowi Schleiermacherowi, dotyczyć powinno wszystkich, którzy zajmują się pytaniami stawianymi przez teologię, a także odpowiedziami, których ona udziela – niezależnie od wieku i roku studiów. Wiadomo, że nawet dzieci są teologami. Aby móc się kształcić w zakresie teologii potrzeba  nauczycieli o silnej osobowości, autorytetów, a więc ludzi, którzy mają coś do powiedzenia i od  których można się czegoś nauczyć, nie tylko żeby po prostu powtarzać to, co zostało już powiedziane, ale żeby samodzielnie, z własnego przekonania i z całą odpowiedzialnością  przekazywać to dalej.

Celem nagrody przyznawanej przez Akademię Lutra Sondershausen-Ratzeburg jest inicjowanie, wspomaganie oraz docenianie takich procesów edukacyjnych. 
Prace powstałe w ramach studiów teologicznych zasługują na nagrodę, jeśli widać, że ich autorki i autorzy uczęszczali do szkoły teologii reformowanej, że uczyli się od Lutra, ale także od innych reformatorów. Powinni oni niejako usiąść u stóp wielkich nauczycieli teologii, słuchać ich cierpliwie i uważnie, czytać i rozważać ich pisma, zanim sformułują i wyrażą swoje własne przemyślenia. Studiowanie w „salach wykładowych” i w „bibliotece” teologii reformowanej oznacza z pewnością także odniesienie się do szkoły teologii biblijnej, a więc tam, gdzie – jak kiedyś ujął to Luter – „siedzi się u stóp apostołów i proroków”. Godne pochwały są prace, które postawiły sobie za zadanie zrozumienie teologii reformacji, aby potem przełożyć ją na język  współczesności. Czytanie i rozumienie Lutra w kontekście jego czasów to jedno; odniesienie się do dyskursów i sporów naszych czasów z uwzględnieniem perspektywy Lutra to coś innego. I jedno, i drugie jest ważne. Nie oczekujemy, że laureaci utożsamią się z Lutrem i jego teologią – byłoby to zbyt aroganckie – ale mamy nadzieję, że pozostaną w dialogu zarówno z Lutrem, jak i z innymi nauczycielami teologii reformowanej.

Właśnie to możemy powiedzieć o wszystkich trzech pracach, którym przyznaliśmy nagrodę za badania luterańskie w roku 2018. Są to prace będące częścią procesu prowadzącego do pogłębionej analizy pism Lutra, a także do wzięcia odpowiedzialności za jego teologię w obliczu wyzwań współczesności.

Maximilian Rosin, którego pracy przyznano trzecie miejsce, ma 25 lat. Po dobrowolnym roku socjalnym na Węgrzech, podczas którego uczył się również języka węgierskiego, zaczął studiować teologię ewangelicką na Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie, kontynuował studia w Heidelbergu, a następnie  wrócił do Jeny, aby je zakończyć. Jego praca semestralna, napisana pod kierunkiem pani prof. dr Rose w ramach seminarium z teologii systematycznej, nosi tytuł „Wspólnota Jezusa Chrystusa poświadczona przez Ewangelię. Badania porównawcze pism Lutra o wspólnocie Kościoła oraz 'Barmeńskiej Deklaracji Teologicznej’”. Przedmiotem badań jest pismo Lutra „O tym, że chrześcijański zbór lub wspólnota ma prawo i moc osądzać wszelką naukę, a także powoływać, mianować i odwoływać nauczycieli” z 1523 roku. Wychodząc od tego dokumentu, Maximilian Rosin przerzuca niejako most i z pismem Lutra zestawia odległą o 400 lat „Barmeńską Deklarację Teologiczną” z 1934 roku. Autorowi udaje się, pomimo odmiennych okoliczności historycznych, pokazać podstawowe podobieństwa między tymi dwoma tekstami. Zdecydowanemu odrzuceniu, z jakim Luter traktuje „ludzkie nauki”, odpowiada to, że „Barmeńska Deklaracja Teologiczna” odnosi Kościół do „jednego Słowa Bożego”, przeciwstawiając się przywiązaniu do „innych wydarzeń, mocy, postaci i prawd” i traktowaniu ich jako objawienia Bożego lub podstawy głoszenia Słowa Bożego. Wspólne dla obu tekstów jest także to, że cała wspólnota zostaje zobowiązana do głoszenia Słowa Bożego i wzięcia za to odpowiedzialności.

Lorenz Opitz (27 lat), laureat drugiej nagrody, po odbyciu służby zastępczej oraz po jednym semestrze geografii, podjął również studia teologii ewangelickiej na Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie. W ramach programu Erasmus spędził semestr za granicą w Krakowie, a następnie przeniósł się do Münster, gdzie obecnie przygotowuje się do egzaminu. Jego praca powstała w ramach seminarium z historii Kościoła u prof. Spehra w Jenie i łączy zainteresowania teologiczno-systematyczne z  historią Kościoła. Autor zajmuje się w swojej pracy zagadnieniem „chrześcijańskiej wolności według pisma o wolności Marcina Lutra” i dokonuje interpretacji traktatu Lutra „O wolności chrześcijańskiej” z 1520 roku, jednego z głównych pism Lutra, które wszyscy studenci  teologii powinni dokładnie i wielokrotnie przeczytać. Lorenz Opitz realizuje to zadanie  w trzech krokach. Najpierw w analizie formalnej wykazuje, że Luter często rozwija swoje idee w formie antytetycznej, ale jednocześnie zwraca się do swoich czytelników, stosując tym samym podejście dialogiczne. Następnie w zasadniczej cześci pracy autor dokonuje strukturyzacji treści, sprowadzając je do siedmiu tez, w których wyrażone zostają teologiczne aspekty traktatu o wolności. Wyraźnie widać, że Luter pojmuje wolność zasadniczo w sposób relacyjny. Dlatego też autor ukazuje różne punkty widzenia i szuka możliwości powiązania ich ze współczesnym dyskursem. Znajduje je przede wszystkim w teorii rezonansu, którą sformułował Hartmut Rosa.

Pierwszą nagrodę otrzymał Thomas Stil (24 lata) za esej „Zgodność przedmiotu teologii i jej praktycznego urzeczywistnienia u Marcina Lutra”. Thomas Stil studiował najpierw teologię w Gießen na tamtejszym Wolnym Uniwersytecie Teologicznym, a także na Uniwersytecie Justusa Liebiga. Swoją pracę licencjacką poświęcił interpretacji 10. księgi „Wyznań” Augustyna, a do zainteresowania się teologią Lutra oraz do napisania nagrodzonego przez nas eseju zainspirował go wykład prof. Sybille Rolf. Głównym celem pracy Thomasa Stila jest próba wyjaśnienia kluczowych pojęć teologii Lutra, również w kontekście kształtu dzisiejszych studiów teologicznych uwzględniających zarówno aspekt naukowy, jak i praktyczny. W tym celu z jednej strony określa, czym w rozumieniu Lutra zajmować się powinna teologia – „człowiekiem jako istotą grzeszną i zagubioną oraz Bogiem jako tym, który zbawia i usprawiedliwia”. Oprócz tak postawionego pytania „o co?” pojawia się również początkowo niezwiązane z tematem pytanie „jak?”, na które – jak wiadomo – Luter odpowiada, formułując trzy zasady: oratio, meditatio i tentatio (modlitwa, medytacja i wewnętrzne zmaganie). Aż do tego momentu autor porusza się w dobrze znanym, często badanym obszarze. Idzie jednak krok dalej i – na tym polega szczególna wartość jego pracy – stara się wyjaśnić, czy i jak te dwa pytania wzajemnie na siebie oddziałują. Pomost znajduje w refleksji nad teologią krzyża – zarówno w relacji Boga i człowieka, którą Luter uznawał za przedmiot teologii, jak również w sposobie studiowania teologii, centralne miejsce zajmują modlitwa, medytacja oraz wewnętrzne zmaganie, które powinny być  ukierunkowane na Krzyż.

Laureat pierwszej nagrody niestety nie może być obecny podczas dzisiejszej ceremonii wręczenia nagród. Gratulujemy mu serdecznie na odległość, a osobiście obecnym tu dziś zwycięzcom, w tym Helge Preisingowi, który w zeszłym roku zdobył drugie miejsce i który po ukończeniu swoich studiów teologicznych w Marburgu, Lipsku, Jerozolimie i Jenie, jak również po odbyciu wikariatu w Ewangelicko-Luterańskim Kościele Krajowym Hanoweru od kilku tygodni jest pastorem we Fryzji Wschodniej, w parafii Walle koło Aurich. Jego praca o korespondencji Lutra i Filipa Melanchthona podczas Sejmu Rzeszy w Augsburgu w 1530 roku została w międzyczasie przedrukowana w poprawionej formie w tomie 13 serii „Dokumentacje” Akademii Lutra: „Melanchthon. Reformator między niezależnością a wspólnotą wiedzy”. 

Poniżej zamieszczono streszczenia prac tegorocznych laureatów. Praca Helge Preisinga jest już wydrukowana w tomie Akademii poświęconym Filipowi Melanchthonowi (seria „Dokumentacje”, tom 13, strony 93-163). 
(w języku niemieckim…)